23/08 Tijdsrekening van de maya’s
Uitzending do 18:00 ** August 23rd, 2007 by wim.webgang **
En dan duikt de Tzolkin op.
De maya’s hebben de maancyclus beschreven als gemiddeld 29,53086 dagen.
Het zonnejaar duurde volgens hen 365,242 dagen.
De omwenteling van Venus 584 dagen.
Hun fascinatie voor de tijd lijkt gemotiveerd te worden door hun wil om gebeurtenissen in de toekomst te voorspellen. Daar zijn eenvoudige cyclische gebeurtenissen bij als het opkomen van de maan of het intreden van seizoenen (maw het tellen van het jaar). Maar er konden ook voorspellingen mee gedaan worden als een maansverduistering.
Behalve voor het regelen van de werktijd en de oogsttijd diende het ook om te bepalen wat gunstige oorlogsomstandigheden zijn, zoals nodig voor een verovering.
De kalender van de maya’s bestaat uit verschillende onderdelen:
* de Tzolkin is een magische, rituele kalender die bestaat uit een opeenvolging van 13 periodes van 20 dagen (=260 dagen).
* de Haab is een gewone zonnekalender voor dagelijks gebruik en telt 18 keer 20 dagen. (=360 dagen)
* de uayeb is een periode van 5 dagen die aan de Haab wordt toegevoegd als een overgangsperiode
Daarnaast hebben ze nog een “lange periodetelling” die dient om gebeurtenissen te plaatsen in de geschiedenis. Die geschiedenis begint bij hen op 11 augustus in het jaar -3114, of dus zolang voor onze huidige tijdrekening. Dat beginpunt komt overeen met het moment waarop de planeet Venus in het waarnemingsgebied van de aarde kwam.
De telling van de tijd gebeurde dus met volgende onderverdelingen:
kin = dag
uinal = periode van 20 dagen
tun = 18 uninal of 18 x 20 dagen = 360 dagen.
katun = 20 tun of 20 x 18 x 20 dagen = 7200 dagen (ong 20 jaar)
baktun = 20 katun of 20 x 20 x 18 x 20 dagen = 144.000 dagen (ong. 400 jaar)
13 baktun voor de lange periodetelling is dan 1.872.000 dagen (ong 5.128 jaar)
Hun lange telling begint in -3114 en duurt 5.128 jaar en eindigt dus op 21 december 2012 in onze jaartelling.
Maar hun lange jaartelling is maar een praktisch tussendoortje, want na de baktun gaan ze verder:
pictun = 20 baktun of 20 x 20 x 20 x 18 x 20 dagen = 2.880.000 dagen (ong. 8000 jaar; 7890 jaar)
alautun = 8000 pictun of zo’n 63 miljoen jaar van onze tijdsrekening.
Uitgebreid (Franstalig) artikel van André Pascual in GNU/Linux Pratique 42 Juillet/Août 2007, waarin melding van de Linux kalender voor de KDE Linux desktop: “Tzolkin” (tar.gz), en Kmayan applet (sourceforge).
Je kan, ook zonder Linux, ook een online omzetting gebruiken: http://geneom.free.fr/gomol/CandeFr.html#ancdeb.
Volgens een (commerciele?) site is het vandaag de dag van de witte zichzelf blazende wind. Het symbool is een vierkant met een mond in lach met een hartvormige uitstekende tong. boven het vierkant staan 4 punten op een rij. Hoewel het misschien iets helemaal anders voorstelt natuurlijk. Door en voor vrouwen gemaakte maya-kalender: www.mayatzolkin.com/cyclus%20kalender.html (met pdf download)
Verdere bronnen van het programma waren National Geographic van augustus, natuurlijk wikipedia, en
- http://www.grenswetenschap.nl/permalink.asp?grens=893
Tijdsrekening tandwiel: http://www.ed-diamond.com/feuille_lpra42/lp42-000015.jpg
Achtergrondmuziek (deze keer geen creative commons) was van Jorge Reyes.